Kamu ihalelerinde ihale dışı bırakılma durumuyla ilgili ilk değinilmesi gereken nokta, isteklilerin Kanunda belirtilen durumlarda olup olmadıklarını kontrol yükümlülükleri bulunduğu, buna göre teklif mektuplarında ilgili kısımları dolduracakları ve sözleşme imzalama aşamasında ihale tarihi itibariyle belirtilen durumda olmadıklarını ispat edici belgeleri sunmalarıdır. Düzenlemeler esas olarak Kamu İhale Kanununun 10’uncu maddesindedir.
Maddede düzenlenen vergi ve sosyal güvenlik prim borcunun tespitine ilişkin olarak Tebliğ’de oldukça kapsamlı düzenlemeler yapılmıştır. Tebliğ düzenlemeleri ağırlıklı olarak kapsam ve kesinleşme konuları üzerine yoğunlaşmaktadır. Kesinleşme ilgili sosyal güvenlik ve vergi mevzuatında yargı süreciyle ilişkilendirilmiştir. Bu nedenle atıfların bu mevzuat üzerinden yürütüldüğünü söylemek mümkündür.
Maddede yer alan önemli başlıklardan bir tanesi, ihale tarihinden önceki beş yıl içinde, ihaleyi yapan idareye yaptığı işler sırasında iş veya meslek ahlakına aykırı faaliyetlerde bulunduğu bu idare tarafından ispat edilen isteklilerin durumudur. Anılan bent yoruma açık nitelikte olup idareler tarafından kullanılması durumunda ihale sürecinin daha sağlıklı yürümesini sağlayacaktır. Bu çerçevede herhangi bir isteklinin yasal yasaklılık süresi kalksa dahi ihaleyi yapan idareye karşı ihale veya sözleşme sürecinde kesin biçimde ispat edilebilir iş ve meslek ahlakına aykırı faaliyette bulunduğu tespit edilmişse, bu isteklinin ihale dışı bırakılması gerekmektedir.
İhale dışı bırakılma başlığıyla ilgili değinilmesi gereken son başlık, isteklilerin maddede belirtilen durumlarda olmadıklarına dair taahhütname sunmaları durumudur. 4734 sayılı Kanunda bu madde kapsamında istenen belgelerden hangilerinin taahhütname olarak sunulabileceğinin Kamu İhale Kurumu tarafından belirleneceği, gerçeğe aykırı beyanlar içeren taahhütname sunulması veya ihale üzerinde kalan istekli tarafından taahhüt altına alınan durumu tevsik eden belgelerin sözleşme imzalanmadan önce verilmemesi halinde bu durumda olanların ihale dışı bırakılarak geçici teminatlarının gelir kaydedileceği düzenlenmiştir. Bu maddede düzenlenen taahhütnameden ne kastedildiği mevzuatın herhangi bir yerinde açıkça yer almamaktadır. Öte yandan ihale uygulama yönetmeliklerinde ihaleye katılımda yeterlik kuralı olarak taahhütname istenemeyeceği düzenlenmiştir. Ancak istekliler ihale dışı bırakılma durumunda olmadıklarını teklif mektuplarında belirtmektedirler. Dolayısıyla bir isteklinin açıkça ilgili durumda olmadığını beyan etmesi 10’uncu madde anlamında bir taahhütname niteliği taşımaktadır.