YAZILAR

Kamu İhale Hukuku: Tanımlamalar

Kamunun taraf olduğu ihale işlemleri için tek bir tanım yapmak güçtür. Kanunlar külliyatı incelendiğinde ihale teriminin farklı yasal metinlerde geçtiği görülür. Ancak en genel tanımıyla ihale işlemleri, kamu makamlarının bir özel hukuk sözleşmesi imzalamadan önce takip etmek zorunda oldukları usul kuralları olarak tanımlanabilir. Bu açıdan idarenin sözleşmenin karşı tarafını dilediğince seçme özgürlüğü yoktur. 

İhale işlemini düzenleyen 250’den fazla kanunun düzenleme başlıkları incelendiğinde kavramın dört farklı kamusal veya özel hukuk işlem başlığını adlandırmak için kullanıldığı sonucuna ulaşılır. Bunlar kamu harcama usullerine ilişkin ihale işlemleri, gelir getirici ihale işlemleri, devlet borçlanmasına ilişkin ihale işlemleri ve özel hukuk kişilerinin ihale işlemleri olarak adlandırılır.

İhale süreçlerinde genel olarak iki taraf bulunur. Bunlardan ilki kamu gücünü kullanan idareler ikincisi de özel hukuk kişileri ve hukuki kişiliği bulunmayan adi ortaklıklardır. Bunlar idarenin yaptığı bir duyuru sonrasında bir araya gelirler ve kamu hukukuna tabi olan bir ihale süreci işletirler. Bu süreç idare hukukuyla ilişkilidir.

İhale süreci sonucunda taraflar sözleşme imzalarlar. Bu sözleşme genellikle özel hukuk alanına girer. Özel hukuk ilişkisi ve sözleşmeler söz konusu olduğunda borçlar hukukunun ilgi alanında olunduğu tartışmasızdır. Bu konuyla ilgili olarak Türk Borçlar Kanununda düzenlenen özel sözleşme tiplerinden bağımsız yeni bir sözleşmeden söz edilebileceğin iddiası mümkün olsa da Yargıtay’ın kamu ihale sözleşmelerinden kaynaklanan uyuşmazlıkları, sözleşmelerin konusuna göre Türk Borçlar Kanunundaki özel hükümlere göre değerlendirdiği görülmektedir.

Yukarıdaki değerlendirmeler çerçevesinde kamu ihale hukukunun idare hukuku ve borçlar hukukunun kesişim alanında konumlandığı iddia edilebilir. İdarelerin kamusal yetki ve ayrıcalıklara dayanarak kamu ihale sözleşmesinin tarafını seçmek adına yürüttüğü işlemler idare hukuku kavramlarına; sözleşmenin yürütülmesi aşamasındaki işlemler ise borçlar hukuku kavramlarına atıf yapmaktadır.